ترکیب پارامترهای مغناطیسی: راهی مؤثر در تشخیص منابع آلودگی خاک (مطالعه موردی: خاک های اطراف شهر زنجان)

مطالعه حاضر با هدف ارزیابی آلودگی خاک­های اطراف زنجان با استفاده از تکنیک پذیرفتاری مغناطیسی می­باشد. برای این منظور از منطقه­ای به وسعت 2000 کیلومتر تعداد 241 نمونه به صورت شبکه­بندی انتخاب گردید. در نمونه­های خاک پذیرفتاری مغناطیسی با استفاده از دستگاه بارتینگتون مدل MS2 قرائت گردید. برای تعیین ارتباط بین فلزات سنگین، خصوصیات فیزیکوشیمیایی و پارامترهای مغناطیسی تجزیه به مؤلفه­های اصلی (PCA) و آنالیز خوشه­ای (CA) صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که میانگین پذیرفتاری مغناطیسی (χlf) در کاربری کشت دیم، کشت آبی، باغ، مرتع و شهری به ترتیب 0/314، 4/265، 5/321، 6/455 و 2/519 (10-8m3kg-1) بدست آمد. میانگین پذیرفتاری مغناطیسی وابسته به فرکانس (χfd) در کاربری­های اراضی فوق به‏ترتیب 5/1، 0/2، 8/1، 2/1 و 1/1 درصد مشاهده شد. در تجزیه به مؤلفه­های اصلی (PCA) پنج مؤلفه اول شناسایی شده، که مولفه­های اول تا پنجم به ترتیب 5/20، 1/18، 2/16، 65/9 و 50/8 درصد از کل واریانس را توجیه می­کردند. در آنالیز خوشه­ای دو فاکتور شناسایی شد: فاکتور اول شامل پذیرفتاری مغناطیسی، شن، ماده آلی، EC، کادمیم، مس، روی و سرب، فاکتور دوم شامل پذیرفتاری مغناطیسی وابسته به فرکانس، آهک، pH، CEC، سیلت، رس، کروم، نیکل، کبالت و منگنز قرار گرفتند. گروه اول جزء پارامترهایی هستند که بیش‏تر تحت تأثیر فعالیت­های انسانی قرار می­گیرند و گروه دوم، بیش‏تر متأثر از ماده مادری می­باشند. نتایج حاصل از توزیع مکانی پذیرفتاری مغناطیسی کاملاً منطبق بر نتایج آماری پذیرفتاری مغناطیسی در کاربری­های اراضی مختلف می­باشد. بیش‏ترین مقادیر پذیرفتاری مغناطیسی در نمونه سنگ­های آذرینی (بازالت، پورفیریت، گرانیت) مشاهده شد.